Η διατροφή πριν την εγκυμοσύνη αλλά και στη διάρκεια της, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την υγεία της μητέρας και του βρέφους γιατί επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και την μετέπειτα ζωή του παιδιού. Κάθε γυναίκα πρέπει να προσέχει την διατροφή της όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και πριν ώστε να έχει ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο πλούσιο σε ασβέστιο, βιταμίνες, σίδηρο και φιλικό οξύ. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης η γρήγορη ανάπτυξη του εμβρύου πολλαπλασιάζει τις ανάγκες του οργανισμού της γυναίκας, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται το πεπτικό σύστημα, το κυκλοφοριακό άρα και η διατροφή η οποία πρέπει να είναι ανάλογη των αναγκών τής.
Τα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να περιέχουν οι τροφές που καταναλώνει μια έγκυος γυναίκα λειτουργούν όχι μόνο σαν πηγή ενέργειας αλλά και σαν δομικά υλικά για την ανάπτυξη και διατήρηση των ιστών του σώματος της ίδιας αλλά και του εμβρύου. Οι κατηγορίες των θρεπτικών συστατικών είναι οι πρωτεΐνες τα λίπη, οι υδατάνθρακες, τα ανόργανα συστατικά οι βιταμίνες και το νερό.
Η αξία των πρωτεϊνών έχει σπουδαίο ρόλο στην δημιουργία του αμνιακού υγρού που προστατεύει το έμβρυο από βλάβες. Οι υδατάνθρακες δίνουν την ενέργεια αλλά θα πρέπει να βρίσκονται πάντα σε ισορροπία. Τα λίπη είναι οι κυριότερη πηγή ενέργειας όμως η καθημερινή τους ποσότητα δεν θα πρέπει να αυξηθεί αλλά να προτιμηθούν πηγές καλών λιπαρών όπως το ελαιόλαδο. Τα ανόργανα συστατικά διατηρούν και ρυθμίζουν λειτουργίες όπως παραγωγή ενζύμων, την καλή κατάσταση των δοντιών, τη δημιουργία αλάτων απαραίτητων για την υγιεινή ανάπτυξη των οστών. Το νερό είναι το κυριότερο μέσο μεταφοράς θρεπτικών συστατικών ή αποβολής των άχρηστων ουσιών. Τέλος οι βιταμίνες είναι οι ρυθμιστές λειτουργίας του οργανισμού με κυριότερες την D, E, K, C, B, B1, B2, B12, και το φιλικό οξύ. Κάποιες προέρχονται από τις τροφές και άλλες συνθέτονται στο σώμα για τη σωστή λειτουργία του.
Η διατροφικές ανάγκες της εγκύου είναι ανάλογα με τα τρία τρίμηνα της εγκυμοσύνης. Στο πρώτο τρίμηνο υπάρχει αυξημένη ανάγκη πρωτεϊνών και υδατανθράκων. Στο δεύτερο τρίμηνο οι βιταμίνες, πρωτεΐνες και άλατα έχουν το πιο σπουδαίο ρόλο. Τέλος στο τρίτο τρίμηνο η αύξηση βάρους απαιτεί τα συχνά γεύματα πλούσια σε βιταμίνες και φυτικές ίνες.
Όλες οι ανάγκες της εγκύου επηρεάζονται από το σωματότυπο, βάρος, ύψος, την ηλικία αλλά και από τον τρόπο ζωής της. Οι θερμιδικές απαιτήσεις αυξάνονται για να καλύψουν τη γρήγορη ανάπτυξη και τον σχηματισμό του εμβρύου. Η διατροφή και ο έλεγχος βάρους κατά την κύηση πρέπει να ελέγχονται συστηματικά. Η φυσιολογική αύξηση βάρους για μια έγκυο μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου πρέπει να είναι 9 με 12 κιλά. Από αυτά 3 με 3,5 κιλά οφείλονται στο βάρος του εμβρύου, τα υπόλοιπα οφείλονται στο πλακούντα, στο αμνιακό υγρό, στον όγκο του αίματος το οποίο αυξάνεται κατά την διάρκεια της κύησης, στην όγκο της μήτρας, στην κατακράτηση υγρών, στην αύξηση του βάρους των μαστών και στην αποθήκευση λίπους στους ιστούς.
Η μαία έχει σημαντικό ρόλο στην ισορροπημένη διατροφή της εγκύου δίνοντας της απαραίτητες συμβουλές για την σωστή κατανάλωση θερμίδων. Η διατροφή της εγκύου πρέπει να αυξηθεί περίπου κατά 300 θερμίδες ημερησίως σε σχέση με αυτές που προσλάμβανε πριν από τη σύλληψη. Παράλληλα πρέπει να γνωρίζει ποσό βάρος πρέπει να πάρει και να αποφεύγει την υπερβολική κατανάλωση τροφών.
Υπάρχουν παράγοντες όπως το κάπνισμα που επηρεάζουν δυσμενώς τη σωστή διατροφή και μειώνουν τις πιθανότητες της υγιούς κύησης, αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού ή έκτοπης κύησης. Το αλκοόλ και ο καφές προκαλούν σοβαρές ανωμαλίες στο έμβρυο καθώς και τα φάρμακα είναι η αιτία για γεννητικές ανωμαλίες (τερατογενέσεις) , παρόλα αυτά κατόπιν συμβουλής του γιατρού ή της μαίας λαμβάνονται φάρμακα μόνο όταν είναι απόλυτη ανάγκη. Η ακτινοβολία προκαλεί βλάβες στο έμβρυο, γονιδιακές μεταλλάξεις όπως εξίσου βλαπτικές συνέπειες έχουν και τα ναρκωτικά.
Ωστόσο η διατροφή επηρεάζεται ή μεταβάλλεται ανάλογα με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι έγκυες, όπως η υπερέμεση κύηση, ο ζαχαρώδης διαβήτης ο οποίος αντιμετωπίζεται με κατάλληλη δίαιτα, η παχυσαρκία, υπέρταση αλλά και καρδιακά προβλήματα. Υπάρχουν κατηγορίες εγκύων όπως οι χορτοφαγικές ή οι έφηβες που χρειάζονται ειδικές δίαιτες ανάλογα με τις ανάγκες τους.
Ο ρόλος της μαίας είναι σπουδαίος γιατί έχει ευθύνη να παρακολουθεί και να συμβουλεύει την έγκυο, αφού λάβει υπ’ όψη της τις ανάγκες του οργανισμού της, ήθη και έθιμα, τον τρόπο ζωής της. Με σωστές συμβουλές η μαία την καθοδηγεί για να αποκτήσει ένα υγιές μωρό, προασπίζοντας την δική της υγεία και του εμβρύου της.