Πάνω από μισό αιώνα μετά την ανακάλυψη της χλωροπρομαζίνης και της αλοπεριδόλης τα αντιψυχωτικά φάρμακα
γνώρισαν μια πραγματική επανάσταση εξέλιξης. Η γνώση των ανεπιθύμητων ενεργειών τους είναι κεφαλαιώδους
σημασίας καθώς μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη ανεπιθύμητων συμβαμάτων, να ελαττώσει τον χρόνο και το
κόστος νοσηλείας, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών, να ελαχιστοποιήσει τα προβλήματα
μεγιστοποιώντας το θεραπευτικό όφελος.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ανασκόπησης ήταν η παρουσίαση των αιματολογικών ανεπιθύμητων ενεργειών των
αντιψυχωτικών φαρμάκων, και πιο συγκεκριμένα της συχνότητας και της σύνδεσής τους με τις διάφορες κατηγορίες
αυτών των φαρμάκων, της κλινικής τους εικόνας και των παθοφυσιολογικών μηχανισμών τους.
Υλικό-μέθοδος: Έγινε ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας (άρθρα περιοδικών κυρίως από τη βάση δεδομένων
PubMed, καθώς και βιβλία-μονογραφίες). Καλύφθηκε η χρονική περίοδος 1978-2012, και οι λέξεις-κλειδιά που
χρησιμοποιήθηκαν ήταν antipsychotics, hematologic adverse effects, drug-induced adverse effects.
Αποτελέσματα: Οι αιματολογικές ανεπιθύμητες ενέργειες που επάγονται από τη χρήση αντιψυχωτικών φαρμάκων
δεν είναι ιδιαίτερα συχνές, ενώ πολλές δημοσιεύονται στα πλαίσια αναφορών περιπτώσεων (case reports). Για τον
λόγο αυτό δεν έχουν τύχει ιδιαίτερης προσοχής. Μπορεί να αφορούν σε διαταραχές που έχουν σχέση με όλες τις σειρές
των έμμορφων συστατικών του αίματος καθώς και με τον πηκτικό μηχανισμό. Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα αποτελεί
η επαγόμενη από την κλοζαπίνη ακοκκιοκυτταραιμία, η οποία απαιτεί αυξημένη κλινική επαγρύπνηση. Η
ακοκκιοκυταραιμία μάλιστα αποτέλεσε αιτία απόσυρσης της κλοζαπίνης από την κυκλοφορία πριν από περίπου 35
χρόνια.
Συμπεράσματα: Σε κάθε περίπτωση η εμφάνιση ενός αιματολογικού συμβάματος σε ασθενή που λαμβάνει
αντιψυχωτικά φάρμακα απαιτεί προσεκτική εκτίμηση.
Over half a century after the discovery of chlorpromazine and haloperidol, antipsychotic drugs showed a true
evolutionary revolution. The knowledge of their adverse effects is of outmost importance as it may contribute to the
prevention of unwanted sequelae, to the decrease of the duration and cost of hospitalization, it may improve the quality
of life of patients, minimize the problems and maximize the therapeutic gain.
Aim: The aim of this review was the presentation of the hematologic side-effects of antipsychotic drugs, and most
particularly their frequency and association with the different classes of these drugs, their clinical picture and their
pathophysiologic mechanisms. Material-method: This paper is a review of the literature (mainly articles from journals, PubMed, as well as books
and monographs) of the period 1978-2012. Key-words used included antipsychotics, hematologic adverse effects,
drug-induced adverse effects.
Results: Antipsychotic-drug induced hematologic side-effects are not particularly highly prevalent, while many of
them are found in case reports. For this reason they have not drawn much of attention. These hematologic dyscrasias
may concern all the blood cell series as well as the coagulation mechanism. Excluded from this rule is the case of
clozapine-induced agranulocytosis, which demands increased clinical vigilance. In fact, agranulocytosis was the reason
why the drug was drawn away from circulation approximately 35 years ago.
Conclusions: In any case the appearance of a hematologic disorder in a patient receiving antipsychotic medications
should prompt careful evaluation.