Η καρδιακή αποκατάσταση αποτελεί μια επαρκώς τεκμηριωμένη και
βασισμένη σε ενδείξεις μορφή μακροχρόνιας διαχείρισης ασθενών με χρόνια
καρδιακή ανεπάρκεια (ΧΚΑ). Η συμμετοχή των ασθενών με ΧΚΑ σε ολοκληρωμένα
προγράμματα αποκατάστασης συνοδεύεται από εξαιρετικά αποτελέσματα στη
φροντίδα υγείας. Σκοπός: Η ανασκόπηση της ελληνικής και της διεθνούς βιβλιογραφίας σχετικά με το περιεχόμενο των προγραμμάτων ολοκληρωμένης καρδιακής αποκατάστασης ασθενών με ΧΚΑ. Υλικό και Μέθοδος: Κατά τη διάρκεια του
Δεκεμβρίου του 2013, πραγματοποιήθηκε αναζήτηση μελετών στις ηλεκτρονικές
βάσεις δεδομένων Medline και Google Scholar, με τη χρήση των ακόλουθων λέξεων
ευρετηρίου: “cardiac rehabilitation”, “chronic heart failure”, “exercise”, “heart failure”,
“outcomes”, “patient education”, “self-care interventions”, «καρδιακή αποκατάσταση»,
«χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια», «καρδιακή ανεπάρκεια», «άσκηση», «εκπαίδευση
ασθενούς», «αυτοφροντίδα» και «παρεμβάσεις». Στην παρούσα ανασκόπηση
συμπεριλήφθηκαν άρθρα δημοσιευμένα στην αγγλική και στην ελληνική γλώσσα
κατά το χρονικό διάστημα 2000–2013, τα οποία διερευνούσαν ή και ανασκοπούσαν
το περιεχόμενο και τη συμμετοχή ασθενών με ΧΚΑ σε προγράμματα καρδιακής
αποκατάστασης. Αποτελέσματα: Η άσκηση, η εκπαίδευση, η συμβουλευτική και η
ψυχοκοινωνική υποστήριξη αποτελούν τις βασικές συνιστώσες της ολοκληρωμένης
αποκατάστασης ασθενών με ΧΚΑ, υπηρεσίες που παρέχονται μέσω διεπιστημονικής
προσέγγισης και συνεργασίας. Η αναγκαιότητα συμμετοχής ασθενών με ΧΚΑ στα
προγράμματα αυτά καθορίζεται από τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά της νόσου,
τις ισχυρές συστάσεις επιστημονικών εταιρειών για συμμετοχή, το τεκμηριωμένο
όφελος για τους ασθενείς και το σύστημα υγείας, αλλά και από την προβληματική
συμπεριφορά αυτοφροντίδας των πασχόντων από ΧΚΑ, η οποία είναι τροποποιήσιμη
μέσω των υπηρεσιών αποκατάστασης. Μολονότι το αποκομιζόμενο όφελος είναι
αναμφισβήτητο, η συμμετοχή των ασθενών με ΧΚΑ στα εν λόγω προγράμματα είναι
εξαιρετικά χαμηλή σε διεθνές επίπεδο. Συμπεράσματα: Η καρδιακή αποκατάσταση είναι χρήσιμη, ασφαλής, αποτελεσματική και αναγκαία για τους ασθενείς με ΧΚΑ.
Νέα μοντέλα παροχής φροντίδας υγείας, με επάρκεια υποδομών και εξειδικευμένου
ανθρώπινου επιστημονικού δυναμικού, σε συνδυασμό με μελλοντική έρευνα που
θα τεκμηριώσει ισχυρά το όφελος, θα μπορούσαν να ενσωματώσουν την αποκατάσταση στη θεραπευτική διαχείριση της ΧΚΑ.
Cardiac rehabilitation (CR) is a well-documented, evidence based course of long term management for patients
with chronic heart failure (CHF) whose participation in comprehensive rehabilitation is accompanied by excellent outcomes.
Aim: To review the Greek and international literature relevant to the content of comprehensive CR for patients with CHF.
Method: A search was made of the electronic databases Medline and Google Scholar in December 2013 using the key-words:
“cardiac rehabilitation”, “chronic heart failure”, “exercise”, “heart failure”, “outcomes”, “patient education”, “self-care interventions”,
in conjunction with the corresponding Greek words or phrases. Articles were studied which were published from 2000 to 2013
in the English and/or Greek language investigating or reviewing the participation of CHF patients in CR programmes and the
programme content. Results: The core components of comprehensive CR for patients with CHF are exercise, education, counselling
and psychosocial support, services which were provided using a multidisciplinary approach and cooperation. The necessity
of participation of patients with CHF in CR is determined by the epidemiological characteristics of CHF, the documented
benefit for both the patients and the healthcare system and the poor self-care behaviour of these patients, which is modifiable
though the use of rehabilitation services. Although the resulting benefit is undeniable, the participation of patients with CHF in CR is extremely low worldwide. Conclusions: CR is useful, safe and effective and it is necessary for patients suffering from
CHF. New models of healthcare delivery with adequate healthcare infrastructure and qualified staff, in conjunction with further
research to provide strong evidence of the benefits of rehabilitation, could result in the incorporation comprehensive CR into
CHF therapeutic management programmes.