Περίληψη:Το Ενετικό λιμάνι της Παλιάς πόλης των Χανίων βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νομού Χανίων και περιβάλλεται από τα νερά του Κρητικού πελάγους. Θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα και τα πιο καλοδιατηρημένα λιμάνια, όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο αλλά και στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου. Η ιστορική του αναδρομή αποτελεί αξιόλογο στοιχείο έρευνας και μελέτης, αφού οι νεότερες ποικίλες μορφοποιήσεις του λιμανιού της πόλης διαδέχονται τις παλαιότερες κατασκευαστικές μεθόδους και περιλαμβάνουν ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία των διάφορων λαών που επισκέφτηκαν και παρέμειναν στην πόλη των Χανίων κατά το πέρασμα των χρόνων. Από τα πρώτα κιόλας νεολιθικά χρόνια πιθανολογείται πως ο λιμένας των Χανίων, κατείχε σημαντικό ρόλο αφού η ανάπτυξη των πρώτων οικισμών βασιζόταν στην αλιεία, τη γεωργία και συνεπώς το εμπόριο. Περισσότερες πληροφορίες τείνουν να αποδείξουν την ύπαρξη αρχαίου λιμένα στη περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα το λιμάνι των Χανίων, όμως οι ανασκαφές που πρέπει να γίνουν είναι αδύνατες. Αυτό υποστηρίζουν οι αρχαιολόγοι της περιοχής διότι πιστεύουν πως το αρχαίο λιμάνι της Κυδωνίας, της αρχαίας δηλαδή πόλης των Χανίων, βρίσκεται ακριβώς κάτω από τα θεμέλια του σημερινού λιμένα. Κατά τα μινωικά και τα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια, ο κόλπος των Χανίων εξυπηρετούσε την ναυσιπλοΐα προς το Αιγαίο και τη Μεσόγειο γενικότερα και τη σύνδεση της εύφορης Κυδωνίας με τον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο, αλλά και με τα υπόλοιπα λιμάνια της Κρήτης, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη του εμπορίου και της οικονομίας. Σημαντικό ρόλο επίσης κατείχε ο λιμένας στην άμυνα της πειρατείας, καθώς πολλά ήταν τα πλοία που απέπλεαν από την περιοχή για να προστατεύσουν την πόλη από τις συνεχείς εχθρικές επιδρομές, αλλά και για να κυριαρχήσουν στο θαλάσσιο χώρο. Παρόλα αυτά, ο κόλπος των Χανίων δεν αποτελούσε ασφαλές αγκυροβόλιο, καθώς υπέφερε από βόρειους ανέμους που δυσκόλευαν την προσάραξη των πλοίων. Έτσι, από τον 12ο αιώνα και έπειτα, όπου κατακτητές της πόλης ήταν οι Ενετοί, έχουμε και τα πρώτα κατασκευαστικά στοιχεία του λιμένα. Σκοπός του λιμενικού έργου ήταν καθαρά η προστασία της πόλης και η πολιτιστική ανάπτυξη αυτής. Κατασκευάζεται ο κρηπιδότοιχος και η προκυμαία. Έπειτα κατασκευάζεται ο λιμενοβραχίονας του λιμένα και ο φάρος του, καθώς επίσης και νεώρια που χρησίμευαν στη ναυπήγηση των πλοίων. Έτσι ο λιμένας ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και αποτέλεσε αγκυροβόλιο για τα πλοία από τη Βενετία και γενικότερα την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια όμως της όλης κατασκευής του έργου, οι μηχανικοί αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα από προσχώσεις φερτών υλικών που επέφερε και συνεχή μείωση του βάθους των λεκανών, από μόλυνση λόγω αποβλήτων που συγκεντρώνονταν στο εσωτερικό του ,από τον έντονο κυματισμό που δημιουργούνταν λόγω των ισχυρών βόρειων ανέμων και συχνά εγκατέλειπαν τις προσπάθειες ολοκλήρωσης του λιμενικού έργου. Όλα αυτά τα προβλήματα ανέβαζαν συνεχώς το κόστος της ολοκλήρωσης του έργου με αποτέλεσμα το λιμάνι να ολοκληρωθεί μετά από σχεδόν τέσσερις αιώνες. Αργότερα η πόλη βρίσκεται υπό τον αιγυπτιακό ζυγό, ο λιμένας όμως συνεχίζει να κατέχει πρωτεύοντα ρόλο στην ανάδειξη της πόλης των Χανίων, ενώ επί τουρκοκρατίας το λιμάνι αναλαμβάνει δράση όσο αναφορά την ακμή του θαλάσσιου εμπορίου, όμως η συντήρησή και επισκευή του αφέθηκε σε ολοκληρωτική εγκατάλειψη με αποτέλεσμα ο λιμένας να διανύσει μια περίοδο παρακμής . Όμως το 1898 μ.Χ ιδρύεται η Κρητική Πολιτεία και τα Χανιά γίνονται πρωτεύουσα της Κρήτης συνεπώς και το λιμάνι παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ανάδειξή της. Από τον 20ο αιώνα και μετά το λιμάνι καταλαμβάνει δευτερεύοντα ρόλο αφού το λιμάνι της Σούδας είναι μεγαλύτερο και μπορεί να εξυπηρετήσει και να φιλοξενήσει περισσότερα και μεγαλύτερα πλοία. Ως αποτέλεσμα όλων όσων προαναφέρθηκαν το λιμάνι των Χανίων χάνει πια τον πρωταγωνιστικό του ρόλο, και αρχίζει πλέον να φιλοξενεί πλοία μικρού τύπου, σκάφη αναψυχής, ιστιοπλοϊκά και ψαρόβαρκες. Σήμερα αποτελεί αξιοθέατο και εθνική πολιτιστική κληρονομιά ιστορικά διατηρητέα και λειτουργεί ως μαρίνα για σκάφη και για αλιευτικά. Επιπλέον, ακόμη και σήμερα το λιμάνι καταπονείται από τον άνεμο και δημιουργεί έντονο κυματισμό στο εσωτερικό των λεκανών του λιμένα. Έτσι αποφασίστηκε πριν από λίγα χρόνια η ενίσχυση του κυματοθραύστη με την τοποθέτηση ογκολίθων και την κατασκευή ενός μεγαλύτερου κυματοθραύστη, σε μικρή απόσταση από την είσοδο του λιμένα. Παρόλη την κατασκευή, αλλά και τις απαραίτητες εκβαθύνσεις, το πρόβλημα παραμένει, σε μικρότερο βέβαια βαθμό και έτσι το λιμάνι τους χειμερινούς μήνες είναι δυσπρόσιτο. Τους καλοκαιρινούς μήνες αποτελεί θέρετρο για τους τουρίστες που μαγεύονται από τη μεγαλοπρέπεια του έργου και την θέα που προσφέρει.Abstract:The Venetian harbour of Old city of Chania lies on the north side the northern side of province “Chania” and is surrounded by Cretan open sea. Also it is considered one of the most beautiful and best-maintained harbours, not only in the Hellenic area but also in the wider area of Mediterranean. His historical retrospection constitutes appreciable element of research and study, after the latest various formats of harbour succeed the older constructional methods and include historical and cultural elements of various populations that visited and remained in the city of Chania at the passage of years. From the early Neolithic period is already speculated that the port of Chania, possessed significant role after the development of first settlements were based on fishery, agriculture and trade accordingly. More information tends to prove the existence of an ancient port in the region where is the current harbour of Chania, however the excavations that should become are impossible. This is supported by archaelogists, because they believe that the ancient harbour of Kudonia, the ancient city of Chania, located precisely under the foundations of the current port. In the Minoan and first after Christ years, the gulf of Chania served the navigation to Aegean and Mediterranean Sea and the connection of fertile Kydonia with the remainder Hellenic area, but also with the remainder harbours of Crete, with final purpose the developing trade and economy. The port also possessed important role in defence of piracy, as many boats were sailing from the area to protect the city from the continuous hostile raids, but also in order to dominate in the sea. Nevertheless, the gulf of Chanias wasn’t a sure anchorage, while suffered from northern winds that complicated the grounding of ships. Thus, from the 12th century onwards, where conquerors of city were the Venetians, we have also the first constructional elements of port. The purpose of the port project was purely to protect the city and cultural development. First Venetias manufacture the waterfront and quay walls and then they made the mole of the port, the lighthouse and Neoria who served on vessels. Thus the port took the lead in Eastern Mediterranean and constituted anchorage for ships from Venice and wider Europe. But during the entire construction project, the engineers face many problems from illuviations of brought materials that made and sustained reduction in depth of basins, contamination from waste collected within, because the strong sea created strong northern winds and often abandon the efforts to complete the port project. All these problems increase the cost of the project completion, with result the harbour to be completed after four centuries. Later, the city finds itself under the Egyptian balance, but the port continued to occupy a leading role in the emergence of the city of Chania, while on Ottoman domination the harbour undertakes action as long as report the acne of marine trade, however the maintainance and his repair was left in absolute abandonment with result the port covers a period of decline. However in 1898 AD established the Cretan State and Chania become the capital of Crete consequently and the harbour plays fundamental role in her appointment. From the 20th century and afterwards the harbour occupies a secondary role as the port of Souda is bigger and can serve and entertain more and larger ships. As a result of all those they were mentioned before the harbour of Chanias loses anymore his leading role and begin henceforth to entertain boats of small type, ships of recreation, yacht and fishing boats. Today is a national attraction and cultural heritage historical preservable and functions as Marina for boats and piscatorials. Moreover, even today the harbour fatiques by the wind and creates intense undulation in the interior of basins of port. Thus was decided a few years ago, to strengthen the breakwater by placing stoneblocks and construction of a larger breakwater, a short distance from the harbor entrance. Despite the manufacture, and the necessary dredging, the problem remains, of course, to a lesser extent and thus the port during the winter months is innaccesible. During the summer months it constitutes resort for the tourists that be charmed from the magnificence of the project and the view that it offers.