Βασικός στόχος της παρούσας μελέτης είναι η ανάδειξη, μέσω της καταγραφής των προσωπικών απόψεων ατόμων ι>πό απεξάρτηση, της επίδρασης των κοινωνικών παραγόντων στην πορεία τους στην κοινωνική επανένταξη. Μέσα από την βιβλιογραφική ανασκόπηση που προηγείται της έρευνας, οι κυριότεροι παράγοντες που σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, με τον κοινωνικό αποκλεισμό των εξαρτημένων και απεξαρτημένων ατόμων είναι: η εργασιακή κατάσταση, οι συνθήκες στέγασης και διαβίωσης, οι σχέσεις με την οικογένεια και τους σημαντικούς "άλλους", τα κοινωνικά δίκτυα του ευρύτερου περιβάλλοντος (φίλοι, συνάδελφοι, γείτονες κλπ.) και η συμβολή των οργανωμένων υπηρεσιών απεξάρτησης των θεραπευτικών προγραμμάτων. ΙΙρόκειται για μια ποιοτική, διερευνητική μελέτη, που καταγράφει τις προσωπικές αντιλήψεις των υποκειμένων σχετικά με την επίδραση των κοινωνικών παραγόντων στην προσπάθειά τους να επανενταχτούν κοινωνικά. Χρησιμοποιείται η μέθοδος της ημιδομημένης συνέντευξης, σε συνολικό δείγμα 16 ατόμων (12 άνδρες και 4 γυναίκες), τα οποία βρίσκονται στη φάση της Κ.Ε. του θεραπευτικού προγράμματος 18ΛΝΩ, στο Η'υχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Τα αποτελέσματα της παρούσης μελέτης αναδεικνύουν ως κυριότερα ζητήματα που απασχολούν τα υπό απεξάρτηση άτομα συνοπτικά στο τρίπτυχο: πρόγραμμα - εργασία - κοινωνικές σχέσεις. Οι τρεις αυτές πτυχές βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση και σε άμεση συνάρτηση με τη μόνιμη αποχή από τις ουσίες και την πρόληψη της υποτροπής. Η ολοκλήρωση του θεραπευτικού προγράμματος, η εύρεση εργασίας και η στήριξη από τα κοινωνικά δίκτυα (οικογένεια, σημαντικοί "άλλοι", φίλοι, συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες) καθώς και οι σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε αυτά, λειτουργούν προστατευτικά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο και απομακρύνουν τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού.The basic object of the present study is the registration of the personal opinions of the persons under rehabilitation therapy of addiction about the influence of the social factors in their course on the social rehabilitation and social intergration. Through the bibliographical review that is being preceded the survey, the main factors that are found related, directly or indirectly, with the social exclusion of the drug addicts in therapy are: the work and occupational conditions, the housing and living conditions, the relationships with the family, the important “others”, the social networks of the larger environment (friends, colleges, neighbors etc.) and the contribution of the structured services of the therapeutic programmes in the addiction field. This is a qualitative study in which are registered the individual perceptions of the persons under therapy about the impact of the social parameters in their steps on the social rehabilitation. It is used the method of the semi-structured interview, on a total sample of 16 individuals (12 men and 4 women), who arc members of the Social Rehabilitation Department of the therapeutic program Ί8ΑΝΟ", in the Psychiatric Hospital of Attica. The results of the present study indicate as the most important issues that concern the members of this therapeutic community, summarized in the triptych: therapeutic program - work - social relationships. These three aspects are in dependence on eachother and in correlation and in a direct conncction with the permanent absence of drug-use and, finally, in connection with the prevention of relapse. The successful attendance of the therapeutic program, the intergration in the labor market and the support of the social networks (families, sex-partners, friends, participation in social activities etc.) and, of course, the relationships that are created in these social surroundings, it seems to be working protectively more than anything else and pushing back the danger of possible social exclusion.