Το θέμα αυτής της πτυχιακής εργασίας είναι η μελέτη των πορτρέτων του Φαγιούμ, που ζωγραφίστηκαν κατά τους τρεις πρώτους μ.Χ. αιώνες, και έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας. Αρχικά, περιγράφεται το γεωγραφικό σκηνικό και το κοινωνικό πλαίσιο όπου αυτά εντάσσονται, καθώς και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές που ευνόησαν τη δημιουργία των νεκρικών αυτών προσωπογραφιών. Την κατάταξη των τελευταίων σε τέσσερις βασικές κατηγορίες – ανάλογα με το ύφος, την καλλιτεχνική ποιότητα ή τον ιστορικό τους χαρακτήρα – ακολουθεί η ανάλυση των πορτρέτων από ιστορική άποψη : περιγράφονται ανθρωπόμορφες μάσκες, που προηγήθηκαν των εν λόγω προσωπογραφιών, και οι οποίες χρησιμοποιούνταν σε τελετές που σχετίζονταν με τους νεκρούς και τα αναχωρούντα πνεύματα. Έπεται μία εκτενής αναφορά στη ζωγραφική παράδοση από την εποχή του Απελλή – σύμφωνα με την οποία τα πορτρέτα του Φαγιούμ είναι απόγονοι της Αλεξανδρινής Σχολής, της οποίας οι βάσεις τέθηκαν τον 4οπ.Χ. αιώνα από Έλληνες που ακολούθησαν το μεταναστευτικό ρεύμα προς την Αίγυπτο και μεταλαμπάδευσαν την ελληνική τέχνη στο αιγυπτιακό έδαφος. Εν συνεχεία, παρατίθενται κάποιοι προβληματισμοί ως προς την ακριβή χρονολογική τοποθέτηση της συγκεκριμένης μορφής τέχνης. Στα πλαίσια της φιλοσοφικής ανάλυσης των πορτρέτων του Φαγιούμ, συνάγεται ότι ζωγραφίστηκαν προκειμένου να εξασφαλίσουν την αιώνια ζωή σ’ αυτούς που απεικόνιζαν, καθώς και το ότι αποτελούν την ελληνική συμβολή στην προαιώνια μάχη των Αιγυπτίων ενάντια στο θάνατο. Η μελέτη των νεκρικών προσωπογραφιών από τεχνοτροπική άποψη περιλαμβάνει εκτεταμένη αναφορά στα υλικά κατασκευής αυτών, παράθεση κάποιων στοιχείων για τους καλλιτέχνες του Φαγιούμ, και μορφολογική και αισθητική ανάλυση των πορτρέτων. Όσον αφορά την επιρροή που άσκησαν οι προσωπογραφίες του Φαγιούμ στην καλλιτεχνική έκφραση μεταγενέστερων εποχών στον ελληνικό χώρο, αυτή τεκμηριώνεται μέσω της μετάβασης από την τέχνη της αρχαίας ζωγραφικής πορτρέτων στις απαρχές της τέχνης των πρώιμων χριστιανικών εικόνων κατά την περίοδο που είναι γνωστή ως « ύστερη αρχαιότητα ». Ακολουθεί παράθεση των όσων κληρονόμησαν οι βυζαντινοί αγιογράφοι από τη ζωγραφική των Φαγιούμ, ενώ καταδεικνύονται και οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο μορφές τέχνης. Τέλος, αναφέρονται κάποιοι καλλιτέχνες της « Γενιάς του ’30 » καθώς και νεότεροι, των οποίων οι αισθητικές επιλογές δέχτηκαν την επίδραση των πορτρέτων του Φαγιούμ.
The subject of this diplomatic work is the study of the Fayum portraits, that were painted during the first three centuries a.C., and have been preserved to this day. Firstly, there is a description of the geographical scenery and the social context in which they are placed, as well as the religious beliefs and practices that enabled the creation of these death portraits. The last ones’ classification in four basic categories – according to their style, the artistic quality or their historical character – follows the portraits’ analysis from historical aspect : there are described humanlike masks, that preceded the portraits in question, and which were used in rituals connected to the deceased and the spirits that have departed. Along follows an extensive report to the painting tradition since Apelle’ era – according to which Fayum portraits are descendants of the Alexandrine School, whose bases were put in the 4th century b.C. from Greeks who followed the immigration flow towards Egypt and passed the flame of Greek art to Egyptian territory. Afterwards, some questions regarding the exact dating of the specific form of art are indicated. In terms of philosophical analysis of the Fayum portraits, it is concluded that they were drawn so as to ensure eternal life to those depicted on them, as well as the fact that they compose the Greek contribution to the long-standing battle of the Egyptians against death. The study of these death portraits from technical aspect includes an extensive reference to the materials they’re made from, a quoting of some facts about the artists of Fayum, and morphological and aesthetic analysis of the portraits. As for the influence the portraits of Fayum had on the artistic expression of later times in the Greek field, that is proved by the transition of the ancient portrayal art to the thresholds of the art of Christian icons in the period known as “ posterior antiquity ”. Then there is an indication of those the Byzantine hagiographers inherited from the Fayum painting, while the differences between the two forms of art are pointed out. Finally, some artists of the “ Generation of the 30’s ” are mentioned as well as contemporary ones, whose aesthetic choices were influenced by the Fayum portraits.