Περίληψη:Ο Μινωικός πολιτισμός είναι ένας σπουδαίος πολιτισμός που είχε δημιουργηθεί από το 2000π.Χ. στην Κρήτη. Το καλό κλίμα, η εύφορη γη, η θέση της Κρήτης που βρισκόταν στο κέντρο του τότε γνωστού κόσμου που ήταν η Αίγυπτος, η Εγγύς Ανατολή και η Ευρώπη δημιούργησαν καλές προϋποθέσεις για να δημιουργηθεί ο σπουδαίος αυτός πολιτισμός. Επίκεντρο αυτού του πολιτισμού ήταν η Κνωσός η οποία βρίσκεται νοτιοανατολικά του νομού Ηρακλείου. Γύρω από την Κνωσό αναπτύχτηκαν άλλοι οικισμοί είτε για να εξυπηρετούν τη Κνωσό είτε και της γύρω περιοχές της Κρήτης. Ένας από αυτούς ήταν ο οικισμός του Πόρου –Κατσαμπά ό οποίος ήταν παραθαλάσσιος και βρίσκεται στο σημείο του σημερινού λιμανιού του Ηρακλείου. Το λιμάνι του οικισμού του Πόρου είχε διαμορφωθεί με βάση τα υλικά που είχαν οι Μινωίτες τότε. Οι Ρωμαίοι με τη σειρά τους ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο νησί το 67π.Χ. Αυτοί διαμορφώνουν την πόλη με την δική τους αρχιτεκτονική και αισθητική. Για το πώς διαμόρφωσαν το λιμάνι ξέρουμε την παραπομπή στο βιβλίο του Στέφανου Ξανθουδίδη ή οποία λέει ότι τα κρηπιδώματα του λιμένα παρέμειναν όπως ήταν από την Μινωική εποχή. Οι Βυζαντινοί με τη σειρά τους εγκατασταθήκαν το 330μ.Χ. μετά την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, οι όποιοι σαν κέντρο τους δεν έχουν πλέον το Ηράκλειο αλλά το Προφήτη Ηλία, στο Τέμενος και λιμάνι τους τη Χερσόνησο. Γρήγορα όμως ανακαλύπτουν ότι το Ηράκλειο τους εξυπηρετεί καλύτερα για πολλούς λόγους και κυρίως το ίδιο το λιμάνι και επιστέφουν πίσω. Προκειμένου να προστατέψουν οι Βυζαντινοί το Ηράκλειο από διαφορές επιδρομές που δεχόταν κατά καιρούς δημιούργησαν οχυρό το οποίο ερχόταν περιμετρικά του λιμένα αλλά δεν τον περιελάμβανε.Το οχυρό των Βυζαντινών δεν κατάφερε να κρατήσει τους Άραβες μακριά από την Κρήτη οι οποίοι εγκαθίστανται το 824μ.Χ. Οι Άραβες Χρησιμοποίησαν το Ηράκλειο για να κάνουν τις ληστοπειρατειες τους. Φοβούμενοι όμως οι Άραβες από εχθρούς ενίσχυσαν το φρούριο που ήδη είχαν φτιάξει οι Βυζαντινοί και δημιούργησαν κάποιες επιχώσεις στο λιμάνι. Από αυτή την περίοδο και μετά το λιμάνι αρχίζει σταδιακά να εξελίσσεται. Το 961μ.Χ ανακαταλαμβάνεται το Ηράκλειο από τους Βυζαντινούς οι όποιοι κατασκευάζουν μεγάλα τείχη τα οποία δεν διαφέρουν από αυτά της Θες/νικης και Κων/πολης. Το λιμάνι δέχεται πιο ισχυρή οχύρωση πάλι περιμετρικά αλλά δημιουργείται και η Πύλη του Μώλου η οποία επικοινωνεί με την πόλη και θα παραμείνει σε χρήση στη διάρκεια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Το 1204 μ.Χ. Καταλαμβάνεται το Ηράκλειο από τους Ενετούς οι οποίοι προκειμένου να επικρατήσουν στην Κρήτη δημιουργούν μεγάλα τεχνικά έργα σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Κρήτης αντάξια αυτών της Βενετίας. Τα μεγαλύτερα έγιναν στο Ηράκλειο. Το λιμάνι του Ηρακλείου κατασκευάζεται με τρόπο ούτος ώστε να εξυπηρετεί τόσο τον στρατό όσο και το εμπόριο. Λόγω όμως των ισχυρών ανεμών δημιουργούν και τρία συγκροτήματα από νεώρια μέσα στο λιμάνι γα να μπορούν να προστατεύουν τα πλοία από τους δυνατούς ανέμους αλλά και να ναυπηγούν νέα πλοία. Στη συνέχεια οι Τούρκοι πολιορκούν την Κρήτη και καταφέρνουν να μπουν στο Ηράκλειο έπειτα από 23 χρόνια. Το 1669μ.Χ. και αφού η πόλη είχε καταστραφεί από τις πολυετείς μάχες προσπαθούν να την μαζέψουν και να καθαρίσουν το πυθμένα του λιμανιού και να φτιάξουν τα αδύναμα σημεία του οχυρού. Το 1821 αρχίζουν οι πρώτες επαναστάσεις κατά των Τούρκων από τους Έλληνες. Η Κρήτη γίνεται ελληνική το 1913 όπου ξεκινούν προσπάθειες να φτιαχτεί η πόλη από την αρχή. Εκείνη την εποχή γίνονται μελέτες να φτιαχτεί το λιμάνι του Ηρακλείου και να επεκταθεί γιατί πλέον δεν είναι επαρκές για τα μεγέθη των πλοίων που φιλοξενεί. Το 1936 ξεκινούν οι εργασίες αποκατάστασής του αλλά σταματούν το 1940 λόγω της γερμανικής κατοχής. Το 1945 όταν πλέον οι γερμανοί χάνουν το πόλεμο και αποσύρουν τα στρατεύματα τους, σαν εκδίκηση ως προς τους Ηρακλειώτες ήθελαν να ανατινάξουν το λιμάνι του Ηρακλείου. Προκειμένου να αποτρέψουν οι Ηρακλειώτες το γεγονός έκαναν έρανο και μάζεψαν χρήματα τα οποία δόθηκαν στους γερμανούς σε αντάλλαγμα να μη ανατινάξουν το λιμάνι. Όταν ανασυστάθηκε το κράτος οι εργασίες ξαναρχίζουν και το 1960 επεκτείνεται το λιμάνι με τον πρώτο μώλο και με τους 3 προβλήτες. Από το 1978 φτιάχνεται και ο δεύτερος μώλος και ο 4ος προβλήτας. Το 1989 ξεκινούν εργασίες για ένα νέο ακόμα προβλήτα ανάμεσα στους ήδη υπάρχοντες. Ανάμεσα σε αυτές τις εποχές ανακαλύπτουμε την σπουδαιότητα του λιμανιού του Ηρακλείου. Πέρασαν πολλοί λαοί και κάθε ένας άφησε το στίγμα του με τις κατασκευές. Το λιμάνι κρατάει κάτι από τον κάθε ένα έως σήμερα. Αυτό επηρέασε και την σημερινή μορφή του λιμένα του Ηρακλείου ο οποίος συνεχίζει να εξελίσσεται με νέες μελέτες, επεκτάσεις και βελτιώσεις. Υπάρχουν προβλήματα αλλά στόχος είναι το βέλτιστο αποτέλεσμα.Abstract: In the depths of history, great civilizations flourished, among them was the Minoan Civilization which was created in Crete in 5.000 B.C. The mild climate, the fertile land and the location of Crete, which was in the centre of the then known world of Egypt, Near East and Europe, promulgated good conditions for this great culture to thrive. The epicenter of this civilization was Knossos, which is situated in the south-east of the prefecture of Heraklion. Settlements were built around Knossos either to serve the needs of Knossos or the regions near Crete, as well. One of these, was the settlement of Poros - Katsampa, situated by the sea and built on the site where the harbour stands nowadays. The inhabited port of Poros was altered with the usage of the materials which the Minoans manipulated. Later came the Romans and settled in the island in 67 B.C. They built the city of Heraklion according to their architecture and aesthetic patterns. However, we have no evidence as to how the harbour was built during their time. There is only a short reference in Stefanos Xanthoudidis’ book which cites that the Minoan architectural character of the port’s pier remained unaltered throughout the reign of the Romans. During the Roman period, the proliferation of Christendom took place which enabled the establishment of the Byzantine rule in 330 A.D. The Byzantines moved Heraklion’s role as capital and transferred it to the region of “the Prophet Elias” at the Temple (Temenos), and their shipping harbour was no longer Heraklion, but the seaside village of Hersonissos. However, they soon realized that the city of Heraklion was strategically more convenient for many reasons, one being the useful and functional nature of the port, so they returned. During the Byzantine Empire, the city of Heraklion suffered various raids. In order to protect themselves, they built the fortress, which however did not extend to the harbour, nor encompassed the region of the fortress. This fortress couldn’t keep the Arabs away from Crete, who finally settled and flourished from 824 A.D. till 961 A.D. The island of Crete was convenient for the Arabs, because from that strategic point they had access to the near regions which they could raid. Despite Heraklion’s strategic location, the Arabs did not invest in mercantile trade, rather they settled with natural resources of the Cretan land. Fearing foreign attack, the Arabs then reinforced fortification which was built by the Byzantine occupiers and they protected the harbour. As of this period, the port progressively experiences development. In 961 A.D. the Byzantines take seize of the city of Heraklion and soon built great walls which did not differ in architectural character from the ones in Salonica and Constantinople. As well, the port was a safe haven in that its newly built Portal of the Mole offered a sense of security and control, as the whole region was supervised in the case of danger or seize. The Portal was utilized throughout subsequent reign of the Venetians and Ottomans. Ιn 1204 A.D. Heraklion was conquered by the Venetians. A great deal of technical work was done by the new rulers in all the big towns of Crete and the architecture respectfully mirrored Venetian design. The largest works were completed in Heraklion in order to meet the needs of the army and mercantile trade. However, due to the strong winds, they built three dock yards in the harbour, in order to secure their ships, as well as to construct new ships. After the Venetian rule, the Ottomans besieged Crete and after 23 years successfully infiltrated Heraklion. By 1669 A.D. as the city was looted excessively due to a successive period of warfare, the Ottomans attempted to restore the city and clear the harbour’s seabed and to rebuild weak parts of the fortress. In 1821 the Greeks enabled the revolution against the Turkish rule. In 1931 Crete merged with the motherland and efforts were made to rebuild the city. At the time, discussions took place and proposals were made which pertained to the rebuilding of Heraklion’s port, for its dimensions no longer met the requirements of the large ships. In 1936 construction begins, yet ceases during the German occupation in 1940. The Greeks successfully fought their German occupiers and the Germans were obliged to withdraw their troops in 1945. In revenge, the Germans intended to destroy and leave Heraklion’s harbour in flames. Following this threat, the inhabitants raised funds which were in turn given to the German occupiers in order to ensure that the harbour remained unharmed. In the subsequent years, Greece experienced development and construction of the port resumed. In 1960 the harbour of Heraklion expanded with the first mole and three piers. As of 1978, studies were conducted which brought forth the construction of the second mole along with pier number 4. Following, was the formation of the pier number 5, which took place in 1989. In light of historical documentation, the importance of Heraκlion’s port prevails. Many cultures reigned and flourished on the island of Crete and they left behind traces of their character and expertise. Heraκlion’s port tells the story of the cultures it cradled and encompasses different infrastructural patterns which influence contemporary developmental design and engineering. The development of Heraκlion’s port continues as research is conducted and recommendations are offered in order to ensure its functionality in our modern society. In the years to come, multifaceted problems may occur, yet progress is the objective goal.